کتاب هنر جنگ

درباره‌ی هنرجنگ؛ کتابی فراتر از تاریخ

هنرجنگ اثر سان‌تزو(سون‌تزو) فرمانده‌ی چینی دوران پادشاهی وو، پانصد سال پیش از میلاد مسیح است. هنر جنگ در سال 1772 به فرانسه برگردانده شد و با عنوان« Art Militaire de chinois»  به چاپ رسید. این ترجمه اولین ترجمه‌ی اروپایی هنر جنگ است. «لیونل گیلز» نویسنده و تاریخدان انگلیسی که متخصص تاریخ  چین بود، این کتاب را در سال 1910 به انگلیسی برگرداند. عنوان ترجمه‌ی انگلیسی کتاب «the art of war» است.

هنرجنگ یکی از  7 کتاب برتر استراتژی در چین قدیم بود. گفته می‌شود این کتاب مورد توجه بسیاری از رهبران و فرماندهان جنگی 200 سال اخیر قرارگرفته است. «ژوزف استالین» دیکتاتور شوروی و «مائوتسه‌تونگ»، اولین زمامدار جمهوری خلق چین، هم خواننده‌ی این کتاب بوده‌اند. کتاب هنر جنگ در سیزده بخش نوشته شده که به شرح زیر است :

1- طراحی نقشه  2- شروع جنگ  3- حمله مدبرانه  4- آرایش تاکتیکی  5- انرژی  6- نقاط ضعف و قوت  7- رزمایش  8- انواع تاکتیک  9- راه انداختن ارتش  10- عوارض طبیعی زمین

11- انواع مختلف زمین  12- حمله با آتش  13- استفاده از جاسوسان

براساس کتاب سانتزو، پایه‌ای‌ترین هنر جنگ این است که «جنگ بر اساس فریب بنا شده است.». او اعتقاد داشت« بالاترین هنر در جنگ این است که دشمن را بدون مبارزه شکست بدهید.» کتاب سان‌تزو پر از نکات بی‌نظیری است که نه تنها در جنگ که در همه‌ی زندگی به کار شما خواهد آمد. یکی از کلیدی‌ترین مسائلی که او در کتابش به آن اشاره می‌کند این است:«اگر شما خودتان و دشمنان را بشناسید، از نتیجه‌ی صدها جنگ نیز نگران نخواهید بود، اما اگر تنها خودتان را بشناسید و از دشمنتان شناخت نداشته باشید به ازای به‌دست آوردن هر پیروزی رنج شکست را هم تحمل خواهید کرد.»

درباره سان تزو؛ فرمانده‌ی اعجاب‌آور

Sun tzu فرمانده‌ی جنگاور چینی و یکی از بزرگ‌ترین استراتژیست‌های دوران باستان است. نام زمان تولد او سوون وو بود و بعدها به سان‌تزو معروف شد. او در سال 544 قبل از میلاد مسیح متولد شد و در 48 سالگی در گذشت. البته بر سر این تاریخ‌ها اختلاف نظرهایی وجود دارد. دورانی که از آن حرف می‌زنیم در تاریخ چین «دوران پاییز و بهار» نامیده می‌شود. این دوران از 771 سال پیش از میلاد مسیح آغاز شده و تا 476 سال پیش از میلاد مسیح ادامه داشت. یکی از چیزهایی که باعث می‌شود بر سر دوران زندگی او اختلاف وجود داشته باشد این است که در کتاب the commentary of zuo  که تاریخ دوران پاییز و بهار نوشته شده است نامی از سان‌تزو وجود ندارد.

یکی از معروف‌ترین داستان‌هایی که درباره‌ی سان‌تزو گفته می‌شود مربوط به پیش از استخدام او در ارتش است. در این داستان آمده که پادشاه هِلو، پادشاه وقت وو،  برای آزمایش سان‌تزو از او خواست به 360 نفر از صیغه‌های حرم‌سرایش آموزش نظامی بدهد. سان‌تزو این زنان را به دو دسته تقسیم کرد و دو زن موردعلاقه‌ی پادشاه را به عنوان فرمانده هریک از گروه‌ها تعیین کرد. ابتدا او به زنان دستور داد به راست بچرخند اما آنان خندیدند. سانتزو گفت که فرمانده مسئول این است که سربازان دستور را درست متوجه نشده‌اند. او دستور را تکرار کرد و زنان دوباره خندیدند. در این زمان سان‌تزو دستور اعدام دو زن مورد علاقه‌ی پادشاه که به عنوان فرمانده انتخاب شده بودند را صادر کرد و توضیح داد زمانی‌که سربازان دستور فرمانده را فهمیده‌اند اما از آن اطاعت نمی‌کنند مسئولیت آن با خودشان است. وقتی این زنان کشته شدند دو زن دیگر به فرماندهی گذاشته شدند اما این‌بار زنان به خوبی از دستورات پیروی کردند.

سریال «بینگ شنگ» که در سال 2008 در چین ساخته شد داستان زندگی Sun Tzu را روایت می‌کند. این سریال 40 قسمت دارد و درونمایه‌ی آن جنگاوری و قدرت رهبری سان‌تزو است.

هنرجنگ و بازار بورس

هنرجنگ یک کتاب بسیار قوی استراتژی است. گرچه در ابتدا تنها به عنوان استراتژی نبرد از آن استفاده می‌شد اما در طول زمان این کتاب استفاده‌های دیگری نیز پیدا کرد و در شرایط مختلفی مورد استفاده قرار گرفت. از جمله معروف‌ترین کاربردهای هنرجنگ استفاده از آن در بازار بورس است. سلمان امین نویسنده‌ی جوان ایرانی در سال 95 کتاب «هنر جنگ در بازار بورس» را با اقتباس از هنرجنگ سان تزو نوشت. در این کتاب او تلاش کرده اصول سرمایه‌گذاری و شرایط بازار را میدان جنگ مقایسه کند و از راهنمایی‌های سان تزو برای موفقیت در بازار استفاده کند. به طور مثال او سرمایه‌ای که شخص در اختیار دارد را برابر با زاغه‌ی مهمات در میدان جنگ در نظر گرفته و بر اساس آن به مقایسه‌ها و تحلیل‌هایش ادامه داده است.

مستند the art of war

بر اساس کتاب هنرجنگ مستند 90دقیقه‌ای  در سال2009 ساخته شده است. این مستند بخشی از اصول کتاب هنر جنگ را نمایش می‌دهد. مختصصان معتقدند بسیاری از جنگ‌های دوران مدرن را می‌توان با مقایسه با اصول جنگی که در کتاب سان تزو بیان شده است توضیح داد و حتی پیش‌بینی کرد. این مستند به فارسی دوبله شده است. این مستند را می‌توانید از سایت‌های داخلی نیز دانلود کنید و از آن لذت ببرید.

فیلم هنر جنگ در هالیوود

سال 2000 در هالیوود فیلمی به نام هنرجنگ به کارگردانی «کریستین دوگای» ساخته شد . عنوان این فیلم به کتاب هنرجنگ سان‌تزو اشاره دارد. شخصیت اصلی این فیلم سینمایی که «وسلی اسنایپ» نقش آن را بازی می‌کند ماموری از سازمان ملل  به نام نیل شاو است که از شیوه‌های شبه اخلاقی و روش‌های خودش برای ایجاد و حفظ صلح استفاده می‌کند. او باید از مجمعی که در آن قراردادی تجاری بین آمریکا و چین در حال شکل‌گیری است، محافظت کند. در همین مجمع سفیر چین در سازمان ملل به نام «وو» کشته می‌شود. «نیل شاو» مامور شناسایی قاتل است اما خودش هم درگیر تبهکاران می‌شود…

فیلم سینمایی هنر جنگ دو قسمت دیگر نیز دارد. قسمت دوم این فیلم «هنرجنگ: خیانت » سال 2008 منتشر شد و سومین و آخرین قسمت آن «هنرجنگ: مجازات» سال 2009 به بازار آمد.

هنرجنگ ترجمه به فارسی ، از محمدهادی موذن جامعی تا محمدجواد نعمتی

کتاب هنرجنگ در ایران بارها و بارها ترجمه شده است و انتشارات‌های مختلف آن را  به شکل‌های متفاوتی، از خلاصه تا متن کامل منتشر کرده‌اند. اولین بار دکتر «حسن حبیبی» سیاستمدار ایرانی و دانش‌آموخته‌ی دانشگاه سوربن فرانسه در سال 1359 هنر جنگ را به فارسی برگرداند. این ترجمه را انتشارات قلم در آن سال‌ها منتشر کرد. پس از آن ترجمه‌های بسیاری از این کتاب انجام شد. برای مثال دکتر محمدهادی موذن جامعی سال 89 این کتاب را ترجمه و انتشارات شهر آن را منتشر کرد. ترجمه‌ی دکتر «مهدی سمسار» از این کتاب نیز در بازار کتاب ایران موجود است که ناشر ان انتشارات جامی است. «محمود حمیدخانی» نیز با همکاری انتشارات سیته این کتاب را منتشر کرده است.

نسخه‌ی (pdf) کتاب معروف سان‌تزو با ترجمه‌ی حمیدرضا رفیعی و سمیرا انواری روی فیدیبو قابل خرید است، در این نسخه عنوان کتاب «هنر رزم» ترجمه شده است. همچنین میکروبوک صوتی هنرجنگ را که سمیرا توسلی آن را ترجمه کرده و معصومه عزیزمحمدی خواندنش را به عهده گرفته است می‌توانید از فیدیبو دانلود کنید.

ترجمه‌ی خوب دیگری که از کتاب هنرجنگ اثر سان تزو وجود دارد، ترجمه‌ی خلاصه‌ی محمد جواد نعمتی است که انتشارات یوشیتا منتشر کرده است. خرید و دانلود این ترجمه در همین صفحه ممکن است.

در بخشی از هنرجنگ سان‌تزو می‌خوانیم

7. رزمایش

1-سان تزو می‌گوید: در جنگ فرمانده دستوراتش را از فرمانروا می‌گیرد.

2- اوکه سپاه را گردآورده و قوایش را متمرکز نموده، باید قبل از برپا کردن اردوگاهش، عوامل مختلفی را با یکدیگر تلفیق نماید.

3- بعد از آن، رزمایش تاکتیکی مطرح می‌شود، چیزی که دشوارتر از آن وجود ندارد. دشواری رزمایش‌های تاکتیکی به دلیل تبدیل بی‌راهه به مسیر اصلی و بدبیاری به خوش اقبالی است.

4- از اینرو، در پیش گرفتن یک مسیر طولانی و پر پیچ و خم، بعد از گمراه کردن دشمن و دور شدن از مسیر اوو نقشه کشیدن برای رسیدن به هدف پیش از او، حتی اگر بعد از او حرکت کرده باشیم، نشان دهنده هنر فریب است.

5- رزمایش برای هر ارتشی مفید است. اما با یک گروه بی‌نظم، خطرناک‌ترین چیز است.

6- اگر یک ارتش کامل را مجهز کنید تابتوانید از یک امتیاز خاص بهره بگیرید، این احتمال وجود دارد که خیلی دیر به این امتیاز دست یابید. از طرف دیگر، گسیل کردن یک گروه پیش قراول برای تحقق این هدف، می‌تواند منجر به فدا شدن آذوقه و نیرو شود.

7- بنابراین اگر به افرادتان دستور دهید برای یک نبرد آماده شوند، و آنها را وادار کنید شبانه روز و بدون توقف تا دوبرابر مسافت معمول یک مسیر را پیشروی کنند، یا برای دستیابی به یک امتیاز نسبت به دشمن، مسافت زیادی را طی کنند، مطمئن باشید همه این گرو‌ه‌ها به دست دشمن اسیر خواهند شد.